ISO 14046: 2014 Çevre Yönetimi- Su Ayak İzi Standardı
Su Ayak İzi Nedir?
Birey veya topluluk tarafından kullanılan, her mal ve hizmetin üretilmesi ve tüketilmesi için gereken toplam tatlı su hacmine su ayak izi denir.
Su Ayak İzi bileşenleri nelerdir?
Dünyada toplam su miktarının %97,5’i okyanuslar ve denizlerde bulunur. Dünya üzerindeki tatlı su miktarı ise %2,5’tir.
Tatlı suyun %68,7’si buzullarda, %30,1’i yer altı sularında, %0,8’i buzulların altındaki donmuş toprak tabakasında ve %0,4’ü yüzey sularında ve atmosferde bulunmaktadır.
Yeşil su, Mavi su ayak izi, Gri su ayak izi nedir?
Su ayak izi tatlısu kullanımının bir göstergesidir.
Yalnızca üretici veya tüketici olarak kullandığımız suyu değil aynı zamanda dolaylı yollardan tükettiğimiz su kullanımının da toplamıdır. Su ayak izinin yeşil, mavi ve gri olmak üzere 3 bileşeni vardır.
Yeşil ve mavi renkler su tüketimini, gri su ise su üzerindeki kirliliği anlatır.
Türkiye’de içme ve kullanma amacıyla günlük kişi başına düşen su miktarı 216 lt’dir.
Mal ve hizmetler aracılığıyla tüketilen su miktarı ise kişi başı günlük 5.416 lt’dir .
“Mal ve hizmetler aracılığıyla tüketilen su miktarı” derken bir malın tüketiciye varana kadar geçirdiği tüm süreçlerde kullanılan su miktarıdır.
Örneğin bir gömleğin daha hammadde halinde tarladaki pamuk bitkisinden başlar; pamuğun sulanması, pamuğun iplik, ipliğin kumaş olması, kumaşın boyanması, tişörtün tekstil tezgâhlarında dokunması sürecini ifade eder.
1 bardak süt (250 ml) için 225 litre su (%85 yeşil, %8 mavi, %7 gri)
1 kilo tavuk eti için 4325 litre su (%82 yeşil, %7 mavi, %11 gri)
1 kilo sığır etinin üretimi için 15.415 litre su (%94 yeşil, %4 mavi, %2 gri)
1 kilo çikolata üretimi için 17.196 litre su (%98 yeşil, %1 mavi, %1 gri)
1 fincan kahvenin üretilmesi için 130 litre[3] (%96 yeşil, %1 mavi, %3 gri)
1 pamuklu tshirt için (250 gr) 2720 litre (%54 yeşil, %33 mavi, %13 gri)
1 jean pantolon için (1kg) 10.850 litre [4] (%45 yeşil, %41 mavi, %14 gri) suya ihtiyaç vardır.
Su ayak izi yalnızca su hacmini değil, aynı zamanda kullanılan suyun türünü (yeşil, mavi, gri), ne zaman ve nerede kullanıldığını da gösterir. Bu bakımdan bir ürünün su ayak izi, çok boyutlu bir göstergedir. “Su Ayak İzi” kavramı, ilk kez 2002 yılında UNESCO-IHE’de, Arjen Hoekstra tarafından ortaya koyulmuştur.
Bir ürünün su ayak izi; ürünün sanal su içeriği veya ürünün saklı, gömülü, harici ya da gölge suyu diye adlandırılan farklı terimlerle benzerlik gösterir.
Mavi Su Ayak İzi, bir ürünün tedarik zinciri boyunca mavi su kaynaklarının (yüzey ve yeraltı suyu) tüketimini ifade eder. ‘Tüketim’, su buharlaştığında, başka bir toplama alanına veya denize döndüğünde veya bir ürüne dâhil edildiğinde, bir toplama alanındaki mevcut yerüstü su kütlesinden su kaybını ifade eder.
Yeşil Su Ayak İzi, yeşil su kaynaklarının tüketimini (toprakta toprak nemi olarak depolanan yağmur suyu) ifade eder.
Gri Su Ayak İzi, kirliliği ifade eder ve mevcut çevre su kalitesi standartlarına dayanarak kirletici yükünü asimile etmek için gereken tatlı su hacmi olarak tanımlanır.
“Sanal su” bir tarımsal, endüstriyel ürünün veya servisin üretim sürecinde tüketilen toplam sudur.
Bir ülke veya bir bölge bir ürünü ithal ediyorsa veya ihraç ediyorsa, suyu da sanal olarak ithal/ihraç eder.
Su Ayak İzi Nasıl Hesaplanır?
Su Ayak İzi Değerlendirmesi Dört Aşamada gerçekleştirilir.
Tam bir su ayak izi değerlendirmesi dört ayrı aşamadan oluşur.
Hedef ve kapsam belirleme
Su ayak izi hesaplaması
Su ayak izi sürdürülebilirlik değerlendirmesi
Su ayak izi müdahale formülasyonu
Su ayak izi hesaplama aşaması, verilerin toplandığı ve hesapların geliştirildiği aşamadır.
Hesaplama kapsamındaki detay ve detay düzeyi, önceki aşamada verilen kararlara bağlıdır.
Hesaplama aşamasından sonra, su ayak izinin çevresel ve sosyal ve ekonomik açıdan değerlendirildiği sürdürülebilirlik değerlendirme aşamasını takip eder.
Son aşamada, müdahale seçenekleri, stratejileri veya politikaları formüle edilir.
Bir İşletmenin Su Ayak İzi Nasıl Hesaplanır Su Ayak İzi Envanteri Nasıl Hazırlanır?
Bir işletmenin su ayak izi, işletmeyi yönetmek ve desteklemek için doğrudan veya dolaylı olarak kullanılan toplam tatlı su hacmi olarak tanımlanır.
İki ana bileşenden oluşur.
Bir işletmenin operasyonel (veya doğrudan) su ayak izi, işletmenin kendi operasyonları nedeniyle tüketilen veya kirlenen tatlı su miktarıdır.
Bir işletmenin tedarik zinciri (veya dolaylı) su ayak izi, işletme üretiminin girdilerini oluşturan tüm mal ve hizmetleri üretmek için tüketilen veya kirlenen tatlı su hacmidir. “İş su ayak izi” terimi yerine, “işletme su ayak izi” veya “kurumsal su ayak izi” terimlerini de kullanabilirsiniz.
Su ayak izi standardını kullanan bir işletme iseniz artık doğal kaynaklara ve doğaya çok daha fazla önem göstermeye çalışıyorsunuz demektir. Bu durumda siz çoktan kartuş ve kağıt kullanımını kaldırarak, doğayı ve doğal kaynakları korumanıza sağlayan Mflow kullanıcısı olmuşsunuz demektir.
Hazırlayan: Nalan Acar
Dijital Denetçi/DanışmanEğitmen
